دوره 1، شماره 2، 1404، صفحات 42 - 60

نویسندگان : محمد جواد جعفری* ¹ ، مهربان هادی پیکانی ²

چکیده :
این مقاله مروری با استفاده از روش تحلیل مضمون به شناسایی الزامات و زمینه‌های مدیریت دولتی مبتنی بر اخلاق در ایران می‌پردازد. داده‌های پژوهش شامل متون رسمی برنامه‌های توسعه و اسناد سیاستگذاری، مقالات علمی مرتبط و گزارش‌های کنفرانسی منتشرشده در سال‌های ۱۳۸۱ تا ۱۴۰۱ است. فرایند تحلیل مضمون براساس شش گام براون و کلارک (کدگذاری اولیه، تشکیل تم‌ها، بازبینی مضمون‌ها و نگارش گزارش نهایی) اجرا شد. یافته‌ها چهار تم اصلی را برجسته می‌کند: (۱) مبانی نظری و هنجاری، (۲) الزامات ساختاری و نهادی، (۳) رفتار و کنش مدیران، و (۴) فرهنگ سازمانی و سرمایه اجتماعی. تحلیل نشان می‌دهد هر یک از این ابعاد در کنار هم چارچوبی یکپارچه برای نهادینه‌سازی اخلاق در دستگاه‌های دولتی فراهم می‌آورد، اما فقدان هماهنگی میان ساختارها و فرهنگ سازمانی و ضعف سازوکارهای نظارتی مانع تحقق کامل آن می‌شود. در پایان، پیشنهادهایی برای پژوهش‌های آینده (سنجش کمی روابط میان تم‌ها و عملکرد سازمانی، مطالعات میدانی کاربردی، مقایسه تطبیقی بین‌المللی) و کاربردهای سیاستی (تدوین چارچوب اخلاقی در اسناد بالادستی، اصلاح نظام گزینش و ارتقاء مدیران، راه‌اندازی سامانه آموزش و پایش اخلاق) مطرح گردید. این نتایج می‌تواند راهنمای طراحی و بازطراحی سیاست‌های عمومی در جهت تقویت مدیریت اخلاق‌محور باشد.

کلمات کلیدی :
مدیریت دولتی اخلاق‌محور؛ تحلیل مضمون; هنجارهای اخلاقی; ساختار نهادی; رهبری اخلاقی; فرهنگ سازمانی؛ سرمایه اجتماعی