دوره 1، شماره 2، 1404، صفحات 94 - 120

نویسندگان : علیرضا میرباقری* ¹

چکیده :
اقتصاد دیجیتال در سال‌های اخیر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین پیشران‌های تحول و توسعه اقتصادی کشورها مطرح شده است. این پژوهش با هدف بررسی همه‌جانبه فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌روی توسعه اقتصاد دیجیتال ایران و نقش آن در رشد اقتصادی پایدار تا افق ۱۴۱۰ و با تکیه بر روش پژوهش مروری کتابخانه‌ای، نگارش یافته است. در ابتدا، ضمن ارائه تعریفی جامع از اقتصاد دیجیتال و بیان مبانی نظری مرتبط با آن، تجارب بین‌المللی و جایگاه فعلی ایران مورد بررسی قرار گرفت. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که توسعه اقتصاد دیجیتال از مسیرهایی مانند افزایش بهره‌وری، سامان‌بخشی فرآیندهای تجاری، ایجاد بازارهای نوین، ارتقاء کیفیت خدمات و اشتغال دانش‌بنیان، می‌تواند به رشد اقتصادی پایدار و افزایش تاب‌آوری اقتصاد ملی کمک کند. در مقابل، ضعف زیرساخت‌های ارتباطی، نبود قوانین و مقررات روزآمد، کمبود سرمایه انسانی متخصص و وجود موانع فرهنگی-اجتماعی از جدی‌ترین چالش‌های این مسیر محسوب می‌شوند. سناریوهای محتمل برای آینده اقتصاد دیجیتال ایران در این مطالعه ترسیم شده و تأکید می‌گردد که موفقیت این گذار نیازمند سیاست‌گذاری هماهنگ در حوزه‌هایی همچون توسعه زیرساخت‌ها، اصلاح مقررات، حمایت هدفمند از اکوسیستم نوآوری و سرمایه‌گذاری مستمر در حوزه آموزش و مهارت‌های دیجیتال است. همچنین، توسعه همکاری‌های بین‌المللی و منطقه‌ای، توجه به عدالت دیجیتال و کاهش شکاف دیجیتالی از دیگر راهبردهای کلیدی برشمرده شده است. تحلیل شواهد موجود بیانگر آن است که عبور هدفمند و نظام‌مند به اقتصاد دیجیتال، نه‌تنها زمینه‌ساز ارتقای جایگاه بین‌المللی اقتصاد ایران و رشد صادرات خدمات دانش‌بنیان خواهد بود، بلکه می‌تواند شکاف‌های منطقه‌ای و اجتماعی را کاسته و محرک تحقق اهداف توسعه پایدار در دهه آینده باشد. در پایان پژوهش، بر ضرورت انجام مطالعات تکمیلی در زمینه حکمرانی داده، اثرات اجتماعی تحول دیجیتال و طراحی مدل‌های بومی تنظیم‌گری برای اقتصاد دیجیتال ایران تأکید شده است تا سیاست‌گذاران و پژوهشگران بتوانند با تکیه بر شواهد بومی و رویکرد آینده‌نگر، مسیر توسعه پایدار اقتصاد دیجیتال کشور را هموار سازند. در مجموع، یافته‌های مبتنی بر مرور گسترده منابع علمی و اسناد سیاستی حاکی از آن است که سیاست‌گذاری دقیق و عزم ملی در این حوزه، نقش کلیدی در تضمین رشد اقتصادی پایدار ایران در افق ۱۴۱۰ خواهد داشت.

کلمات کلیدی :
اقتصاد دیجیتال، رشد اقتصادی پایدار، ایران ۱۴۱۰، فرصت‌ها و چالش‌ها، مروری کتابخانه‌ای